Kultivimi i mjedrës në Kosovë po shënon një trend pozitiv gjatë viteve të fundit. Aktualisht, mbi 1.000 hektarë të mjedrës janë mbjellë në të gjithë Kosovën. Komunat me sipërfaqe më të mëdha janë Podujeva, me 50% të sipërfaqes totale, Ferizaj, me 20% dhe Shtërpca me 10%. Prodhimi pritet të rritet në 5 vitet e ardhshme deri në 3,000 ha. Varietetet kryesore të mjedrës janë Polka me 75% të prodhimit të përgjithshëm, Willamette me 10%, Meeker 10% dhe të tjerat me 5%.
Shumica e sipërfaqeve me mjedër janë pemishte të reja, me një rendiment mesatar prej 9 ton/ ha. Sidoqoftë, rendimenti mesatar pritet të rritet deri në 12 ton/ ha.
Konsumimi i mjedrës përcjellët me përfitime të ndryshme shëndetësore. Çdo ditë shkencëtarët zbulojnë vlerat e reja të vetive ushqyese të mjedrës. Ato janë si një burim i pasur i vitaminës C dhe fibrave ushqyese. Sot ato përdoren për konsum të freskët, për përpunim në forma të lëngut dhe xhemëve, si shtesë për jogurt, dhe të thata në formë të çajit shumë të shijshëm. Ata janë shumë të dobishme në luftën kundër kancerit, zemrës dhe sëmundjeve të qarkullimit të gjakut..
Edhe pse mjedra është një frut i ri i futur në Kosovë, konsumi nga popullsia lokale po rritet në baza vjetore. Edhe pse në vend janë hapur disa fabrika të vogla të përpunimit, shumica e prodhimtarisë së mjedrës dedikohet për eksport.
Në ditët e sotme, fermerët e mjedrës në Kosovë ju nënshtrohen shumë rreziqeve që ndikojnë negativisht në kultivimin e mjedrës. Si rrezik më i madh konsiderohet rreziku i motit, përkatësisht temperaturat ekstreme të larta gjatë kohës së vjeljes që mund të ndikojnë në cilësinë dhe sasinë e prodhimit.
Efekti i temperaturës së lartë varet nga niveli i temperaturave të larta dhe kohëzgjatja e ekspozimit, si dhe varësisht prej fazës së zhvillimit të frutave. Zakonisht ditët e nxehta janë ata që kanë një temperaturë maksimale prej> = 29 °C ose më shumë. Temperaturat janë ato që shkaktojnë shterpësinë e luleve deri më 50% por këto temperatura ndryshojnë te varietetet e ndryshme.
Ka edhe rreziqe të tjera që mund të ndikojnë në rritjen dhe prodhimin e mjedrave siç janë breshëri dhe reshjet e tepërta të shiut. Megjithatë, për qëllime të sigurimeve bujqësore u konsideruan vetëm temperaturat të larta gjatë periudhave të caktuara të vitit.
Fazat e zhvillimit të mjedrave janë të ndikuara nga faktorët e mëposhtëm:
• Varësisht nga viti i prodhimit (gjatë vitit të dytë dhe të tretë, lulëzimi ndodh më herët për shkak se rrënja është më e zhvilluar);
• Vendndodhja sipas ekspozimit (i njëjti lloj lulëzon më herët në jug dhe në lindje krahasuar me vendndodhjet në veriperëndim); dhe,
• Pozicioni i pemishtes, drejtimet e rreshtave të pemishteve (veri dhe jug).
• Selektimi I varieteteve të reja e që janë më shumë si varietete rezistente
• Shfrytëzimi I materialit fidanor të shëndoshë dhe kualitativ
Nga faktorët e mësipërm, lulëzimi ndodh në periudha të ndryshme në vende të ndryshme për të njëjtën larmi. Në rajonet e Kosovës, lulëzimi fillon më herët në rajonet me vendndodhje të ulëta dhe më vonë në rajonet me lartësi më të larta.
Nëse temperaturat tejkalojnë> = + 29 ° C dhe stigma e vezores së mjedrës thahet atëherë nuk ka gjasa të ketë pllenim cilësor; që do të thotë pa fruta.
Masat bujqësore:
Disa nga masat bujqësore që fermerët mund të ndërmarrin për të mbrojtur pemët e tyre janë përshkruar më poshtë. Për mbrojtje nga breshëri, një masë që fermerët mund ta ndërmarrin është vendosja e rrjetës mbi pemishte apo krijimi I një hije në pemishte. Kjo hije e krijuar nga rrjetat kundër breshrit është shumë e rëndësishme në shumë mënyra, kështu që mbron lulet dhe frutat nga efektet e dëmshme të temperaturave të larta, sepse temperatura nën nivelin e rrjetës është 2-3 ° C më e ulët sesa temperatura e jashtme.
Me ujitjen në formë shiu është e mundur të rritet lagështia e ajrit e cila reduktohet nga temperaturat e larta. Ujitja e shiut ka gjithashtu anët negative sepse gjethet e lagëta dhe bimët e trupit do të jenë të përshtatshme për zhvillimin e sëmundjeve. Por në rastet kur dëmtimet me temperaturë të lartë për shkak të sterilitetit të luleve kalojnë 50% nëse temperatura është mbi 29 ° C, atëherë kjo metodë e aplikimit justifikohet ekonomikisht.
Për fermerët e Kosovës këtë vit është prezantuar një masë e re mbrojtëse për pemët e mjedrës, që është Sigurimi i Bujqësor. Një produkt i ri sigurimi është zhvilluar për të mbështetur fermerët për të zbutur rrezikun nga temperaturat e larta gjatë sezonit të verës. Polisat e sigurimit do të jetë të disponueshme për fermerët nga 1 korriku deri më 31 gusht duke ofruar mbrojtje nga temperaturat më të larta se> = 29 ° C dhe nëse vazhdojnë për 10 ditë rresht në rend. Periudha e mbulimit është 62 ditë.
Sigurimi i mjedrës si mjet i ri për zbutjen e rreziqeve për fermerët e Kosovës do të bëjë të mundur që fermerët të investojnë në parcelat e reja të tokës me mjedra, të krijojnë më shumë mundësi punësimi për kosovarët dhe të ndihmojnë rritjen e eksporteve të frutave nga Kosova në vendet e BE-së. /Iadk.org
