Nga Nehru Salihu – Bletarë
Në këto kohëra, njerëzit janë të prirë për të gjetur zgjidhje të kushtueshme për ilaçe që të mbrojnë shëndetin e tyre, por në anën tjetër është tendenca e kthimit kah mënyra e të ushqyerit të shëndetshëm dhe konsumimit të prodhimeve të pa kontaminuara. Qytetarët tanë shohin se në masë të madhe mund të zbusin problemet, bile edhe të shërojnë disa sëmundje duke konsumuar ushqime të shëndetshme, në mesin e të cilëve radhisin edhe mjaltin, të cilin e kanë në dispozicion të gjithë.
Në ditët e sotme, sidomos vjen në shprehje ekspozimi ndaj pesticideve, konzervanseve, rrezatimit, modifikimet gjenetike të ushqimit, aditivëve dhe çdo lloj stresi. Këta faktorë negativë lënë pasoja të theksuara në shëndetin tonë. Prodhimet e bletëve, janë lloj i rrallë i ushqimit që gjer te konsumatori i fundit vijnë në formë të pandryshuar, pa përpunim industrial, ashtu si e kanë prodhuar bletët, pa aditive e konzervanse.
Njohuritë shkencore, gjer te të cilat është arritur në vitet e fundit, na e bëjnë me dije se vetëm konsumimi i rregullt e i përditshëm i mjaltit, qoftë edhe ne masë të vogël, madje prej një luge në ditë, siguron një varg efektesh të dobishme për shëndetin tonë, dhe ky është burimi më i lirë i shëndetit që mund të blihet sot.
ÇKA ËSHTË MJALTI?
Mjalti është një ndër prodhimet më të pranishme i bletëve, i cili shfrytëzohet që nga kohërat e lashta e që shpesh e quajmë ARI I NATYRËS apo THESARI I HARRUARR I NATYRËS. Mjalti është ëmbëlsira e parë që e ka shijuar njeriu. Bimët e sekretojnë nektarin e të cilin disa e quajnë LËNGU I JETËS së bimëve, i cili i tërheq bletët e ato si shpërblim i polenizojnë – fekondojnë lulet, dhe në këtë mënyrë krijojnë jetë të re. Nektarin e mbledhur bletët e shndërrojnë në mjaltë. Mjalti është një materie e ëmbël, e dendur e lëngët apo edhe e kristalizuar, të cilën njeriu edhe sot e kësaj dite nuk ka arritur ta prodhojë në mënyrë sintetike.
Mjalti, për dallim nga sheqeri i rëndomtë, i cili paraqet vetëm ENERGJI TË THJESHTËSUAR, përmban sheqerëra unike dhe lehtë të tretshëm siç janë: fruktoza, glukoza, pastaj vitamina, minerale, proteina, fermente, flovanoide, hormone bimore etj.
ÇKA ËSHTË MIRË TË DIMË PËR MJALTIN?
Kristalizimi është veti natyrore e mjaltit për shkak të prezencës së sheqerit të thjesht të ngopur. Të gjitha prodhimet e bletëve është mirë t’i mbajmë sa ma gjatë në gojë, sepse ato përmbajnë numër të madh të substancave të thjeshta, të cilat mund të absorbohen, përkatësisht futen në gjak përmes enëve të gjakut, të cilat gjenden nën gjuhë. Kjo na mundëson shfrytëzimin maksimal të këtyre prodhimeve, ndryshe nëse i përpijmë, acidet e lukthit, disa nga to, do t’ i shkatërrojnë
Mjalti me ngjyrë më të mbyllët, i errët, përmban më shumë minerale krahasuar me atë me ngjyrë më të ndritshme.
Mjalti ka veti hidroskopike d.m.th. aftësi për thithjen e lagështisë, prandaj preferohet të përdoret – konsumohet me ujë ose lëngje të ndryshme (sepse nëse konsumohet sasi më e madhe pa ujë mund të shkaktojë dhimbje të stomakut dhe lukthit).
Gjatë dekristalizimit, mjalti nuk guxon të nxehet në temperaturë më të lartë se 40 °C, sepse në atë rast humb përbërës të vlefshëm.
Mjalti duhet të konsumohet me mjete – lugë të pastër dhe të thatë, nga druri, qeramika, qelqi, plastika etj. Duhet t’i shmangemi lugëve nga metali, sepse gjatë kontaktit të metalit me mjaltin vjen deri te reaksioni i acideve organike (Fe, Zn etj), çka sjellë reaksione të padëshirueshme në organizmin e njeriut.
Në vlerësimin organoleptik të mjaltit janë përfshirë: shija, aroma, ngjyra, konsistenca, pastërtia dhe pastërtia-kualiteti i mjaltit.
Mjalti shpejt e lehtë thithë aromat – erërat e jashtme, prandaj duhet të kemi kujdes në ruajtjen e tij. Analizat e pjalmit në mjaltë janë tregues të prejardhjes (bimëve) ku është mbledhur mjalti dhe kualiteti i tij.
Preferohet që të konsumoni mjaltin me prejardhje nga vendi ku jetoni, sepse vetëm ai mjaltë ka përbërjen e pjalmit – polenit nga ai vend, kështu që e përshtatni organizmin tuaj në atë lloj pjalmi dhe krijoni imunitet në rekcionet e alergjisë.
Mjalti ruhet në enë të mbyllura, në temperaturë të dhomës, në vend të thatë dhe të errët. Në këto kushte, mjalti humb fare pak nga vetit e veta për 2 vite. Disa autorë preferojnë ruajtjen e mjaltit në temperaturë 5 –10 °C. Në këto kushte, mjalti ruan vetit e veta 10 e më tepër vite. Në fakt, mjalti mund të ruhet në kohë të pacaktuar, porse me kohë ai humbë disa nga vetit e veta shëruese, si rezultat i ndikimit të enzimeve që ka mjalti. Ruajtja më e përshtatshme e mjaltit është në temperature 11 – 21 °C. Kjo temperaturë është e përshtatshme për zhvillimin e osmofileve që gjenden në mjaltë. Një litër mjaltë peshon 1.42 kg. Mjalti ngrin në temperaturën – 17 °C, atëherë mjalti zvogëlon volumin për 10%. Procesi i kristalizimit të mjaltit më së shpejti zhvillohet në temperaturë 14 °C.
LLOJET E MJALTIT TË CILAT I GJEJMË MË SË SHPESHTI:
MJALTI I LIVADHEVE:
Ky mjaltë, mblidhet nga ana e bletëve nga shumë lloje lulesh të livadheve, karakteristikat e këtij lloji të mjaltit janë se në vete përmban shumë lloje të pjalmit. Aroma e tij është nga aromë e lehtë gjer tek disa lloje me aromë shumë të fortë, i cili ka ngjyrë të verdhë dhe me shumë nuanca, e hasim edhe me ngjyrë të kuqërremtë e gjer në atë të murrme, varësisht nga llojet e luleve që dominojnë në atë lokacion. Ka veti të kristalizimit të shpejtë dhe mendohet se ndihmon pozitivisht tek sëmundjet e zemrës, tek fëmijët në zhvillim e rritje sikurse edhe tek të rriturit, është i dobishëm në fazat e pas sëmundjeve.
MJALTI I GËSHTENJËS:
Ka aromë të forte, shije të ëmbël në të ithët, përmban shumë elemente minerale, është një nga llojet e mjaltit me më së shumti pjalm, preferohet për kollë dhe nxjerrjen e këlbazës, tek sëmundjet e organeve të tretjes (lukthi dhe zorra dymbëdhjetëgishtore), idhcës, mëlçisë dhe tek problemet e qarkullimit të dobët të gjakut, i cili ndikon në zgjerimin e enëve periferike të gjakut.
MJALTI I TERFILIT:
Ka ngjyrë të kuqërremtë, ka shije të fortë të ëmbël në të tharët, është i pasur me vitaminë C, ndikon në qetësim të sistemit nervor, ndikon kundër dhimbjeve të muskujve dhe ngërçeve dhe përmirëson frymëmarrjen. Preferohet tek personat që kanë mungesë të hekurit në organizëm.
MJALTI I BLINIT:
Ka ngjyrë të verdhë të lehtë që anon kah e gjelbërta e lehtë, ka aromë të dukshme të blinit dhe shije të këndshme. Besohet se ndihmon në largimin e ftohjes, nezje e epërme të organeve të frymëmarrjes, tek organet e tretjes dhe disa sëmundjeve të veshkave.
MJALTI I AKACIES – BAGREMIT:
Është shumë i ëmbël, ka aromë të ëmbël, ka ngjyrë thuaja se të tejdukshme por edhe me nuanca në të verdhë, varësisht nga kullosat e bletëve. Mjalti i akacies (bagremit) është shumë i këndshëm për konsumim, ka sasi më të madhe të fruktozës në raport me glukozën dhe me vështirësi kristalizohet. Mendohet se ky lloj mjalti e qetëson sistemin nervor, sidomos tek pagjumësia, neuroza (pengesat më të lehta psikike), dhe marramendja, dhe po ashtu besohet se ndihmon tek ngërçet e zorrëve dhe zvogëlon prodhimin e sasisë së tepërt te thartirës në lukth, ndihmon në eliminimin e problemeve tek organet e frymëmarrjes. Mjalti i akacies preferohet sidomos për fëmijët e vegjël etj.
VETIT FIZIKALE TE MJALTIT
KRISTALIZIMI I MJALTIT:
Mjalti e ka veti natyrore kristalizimin dhe me këtë, rast ai kalon nga gjendja e lëngët në atë të ngurtë apo siç thuhet: KRISTALIZOHET. Gjatë këtij procesi vetitë dhe përbërja e tij nuk ndryshojnë. Gjer te kristalizimi vjen për shkak se mjalti është një materie e ngopur glukoze dhe si e tillë, spontanisht, kalon në gjendje balansi dhe atë me kristalizimin e glukozës së tepërt, sa është sasia e ujit më e vogël, sasia e glukozës është më e madhe e çka ndikon që mjalti të kalojë në gjendje të ngurtë.
Në temperaturë 5 °C dhe më të lartë se 25 °C, nuk zhvillohet procesi i kristalizimit. Procesi i kristalizimit më i shpejtë i mjaltit është në temperaturë prej 14 °C.
HIDROSKOPIA E MJALTIT:
Për shkak të përbërjes së lartë me sheqer, mjalti ka veti shumë të theksuar për thithjen e lagështisë nga ajri, ky proces mund të rrit sasinë e ujit në pjesën sipërfaqësore të mjaltit, gjë që mund të ndikojë në kualitet dhe qëndrueshmëri (fermentohet).
NGJYRA E MJALTIT:
Varësisht nga ngjyrat natyrale që gjenden në nektar siç janë: karroteni, ksantofili, tanini, klorofili etj. Paleta e ngjyrave është : prej gati nga të tejdukshme, të verdhë, ngjyrë ari, të kuqërremtë e gjer te ngjyra e murrme në të errët. Mjalti me ngjyrë të mbyllët ( errët) përmban më shumë minerale. Nëse mjalti ruhet në enë prej metali, pas një kohe do ta ndërroj ngjyrën – oksidohet.
AROMA E MJALTIT:
Aroma e mjaltit është specifik e çdo lloji të mjaltit, ajo varet nga përbërja e materieve të nektarit të luleve. Intensiteti i aromës varet nga lloji dhe sasia e atyre materieve. Prania e këtyre materieve aromatike gradualisht avullohet.
SHIJA E MJALTIT:
Shija e mjaltit varet nga lokacioni i prejardhjes dhe përbërjes së tij. Në mjaltë janë prezente acidet organike, të cilët e kanë prejardhjen nga nektari dhe gjendën në formë të kripës edhe gjëndrat e bletës që e përpunojnë nektarin. Aciditeti i mjaltit varet nga lloji, kualiteti dhe prej kohëzgjatjes së qëndrimit të tij. Mjalti më i vjetër, ose ai që ka filluar të prishet, ka aciditet më të madh. Mjalti më i ëmbël është ai ku dominon fruktoza.
DENDËSIA E MJALTIT:
Dendësia e mjaltit varet nga sasia e ujit në mjaltë. Sasia më e madhe e ujit në mjaltë e zvogëlon dendësinë e mjaltit. Nga vetitë e tjera mund të veçojmë edhe pastërtinë higjienike të mjaltit, viskozitetin dhe pjekurinë e mjaltit.
EFEKTET E MJALTIT
Mjalti është një produkt ushqyes shumë kualitativ. Ai është një prodhim i bletëve me një koncentrim shumë të lartë kalorik, kurse për nga përbërja kimike dukshëm dallohet nga të gjithë artikujt ushqimor. Përbërësit kryesorë ushqyes të mjaltit janë llojet e ndryshme të sheqerit si: proteinat, kripërat minerale, vitaminat, enzimet etj.
Organizmi i njeriut bashkëkohor për çdo ditë i ekspozohet sasive të mëdha të radikaleve të lira e ato janë shumë substanca jostabile dhe shumë reaktive, të cilat krijohen spontanisht, por gjithashtu edhe neutralizohen. Problemi krijohet kur faktorët e jashtëm, të cilët ndikojnë në oksidim siç janë: Tymi i duhanit, pesticidet, streset e ndryshëm e të cilët i krijojnë radikalet e lira në sasi më të madhe sesa i nevojitet organizmit e që njëkohësisht ndikojnë shumë dëmshëm, bile e dëmtojnë edhe strukturën gjenetike tek njeriu. Për këtë arsye, shkencëtarët sot preferojnë të konsumojmë për mes ushqimit të ashtu quajtura substancat antioksidante, të cilat neutralizojnë radikalet e lira, me qëllim të ruajtjes së shëndetit në rrethana kur i ekspozohemi ndryshimeve të ambientit që na rrethon.
Në hulumtimet e kryera, në periudhën nga viti1998 e gjer më 2005 është dëshmuar se në mjaltë ekziston aktiviteti antioksidant me statistika mjaft të rëndësishme, kurse nga viti 2002 gjer në vitin 2006 është konstatuar se kjo rrjedh nga polifenoli i mjaltit. Gjatë vitit 2003, është dëshmuar se ky aktivitet i mjaltit zvogëlon oksidimin e lipoproteines në gjak, e cila përndryshe, është faktor i rëndësishëm për shfaqjen e arteriosklerozës. Në hulumtime paralele, edhe hulumtues të tjerë, kanë ardhur tek rezultati i njëjtë, se përdorimi i rregullt i mjaltit rrit fuqinë antioksidante të gjakut. Ne fakt përdorimi i rregullt i mjaltit ngrit nivelin e substancave antioksidante në organizmin e njeriut ani se në mjaltë nuk ka sasi aq të madhe të vitaminës C, beta karotën etj. Pikërisht në këtë qëndron fuqia magjike e mjaltit. Mjalti arrin me mekanizmat e vet subtil të nxitë organizmin që nga ushqimet e tjera që konsumon njeriu, të marrë sasi më të mëdha të aq nevojshme të oksidanteve, shumë më të madhe sesa që kanë ushqimi dhe mjalti së bashku.
Ky efekt, edhe një herë dëshmon fuqinë e mjaltit, i cili arrin që organizmin ta kthejë në gjendje normale dhe të vendosë rregullimin natyror brenda tij. Aktivitetin oksidant e kanë të gjitha llojet e mjaltit, por më të theksuar e kanë llojet e mjaltit me ngjyrë të errët.
Përdorimi i rregullt i përditshëm i mjaltit, në masë të madhe, zvogëlon rrezikun e paraqitjes së kancerit, sëmundjeve kardiovaskulare, sëmundjes së Alzheimerit si dhe pasojat e pleqërisë. Mjalti, sipas statistikave, në masë të madhe zvogëlon faktorët, të cilët shkaktojnë sëmundjet kardiovaskulare. Në vitin 2004 është dëshmuar se e zvogëlon kolesterolin për 7%, trigliceridet dhe LDL të dëmshëm, kurse në anën tjetër e rrit HDL për 2%.
Përmes hulumtimeve shkencore, në vitin 2004, është vërtetuar ajo që njerëzit për nga përvoja qindvjeçare e kanë të njohur, e kjo është se mjalti është aktivizues i sistemit imunitar dhe që ndihmon në reagimin më të mirë gjatë infeksionit.
Mjalti stimulon krijimin e antitrupave të rezistencës imunitare gjatë trajtimit primar dhe atij sekondar, rrit rezistencën e organizmit në luftë kundër infeksioneve, në atë mënyrë që rrit nivelin e materieve të dobishme e në anën tjetër zvogëlon nivelin e atyre të dëmshmëve, dhe si rezultat i kësaj është rritja e pjesëmarrjes së Fe, Cu etj. në gjak si dhe numrin e limfociteve, euzinofileve, dhe monociteve, e zvogëlon imunoglobinen E të serumit, plazmoferitinën AST dhe ALT etj.
Mjalti ka veti të theksuara antibakteriale për çka është meritor numri i madh i përbërësve të tij. Mjalti përmes mekanizmave të shumët ndikon në baktere, më e thjeshta është prania e fermentit të Glukozooksidazës, të cilën bletët ia japin mjaltit. Kur mjalti shkrihet në qumësht apo qaj, ky enzim aktivizohet dhe fillon të lirojë peroksid hidrogjenin, i cili kryen dezinfektimin e aparatit të gojës.
Kundër baktereve veprojnë edhe faktorë të tjerë. Pak është e njohur se mjalti edhe pse është i ëmbël në të vërtet është mes i thartë e çka nuk i përgjigjet baktereve. Në mjaltë ka disa lloje sheqeri (glukoza e fruktoza), të cilat e nxjerrin ujin nga bakteret dhe ato vdesin. Të pranishme janë edhe substancat anti bakteriale, të quajtura flavnoide, dhe materie të ndryshme që avullohen (vajrat eterike, antibiotik bimor-fitoncidet), të cilat, gjithashtu, ndikojnë në mënyrë antibakteriale.
Gjatë viteve 2000 – 2005, shkencëtarët gjatë shumë hulumtimeve kanë dëshmuar se konsumimi i rregullt i mjaltit, stimulon shumëzimin e baktereve të dobishme, të quajtura bifildus dhe laktobacilius. Këto bakterie gjendën në zorrë dhe ndihmojnë që më lehtë ta tretin ushqimin. Në fakt, bakteri i dobishme BIFILDUS, e përmendur më parë, nuk mund të shumëzohet në qumësht, por kur qumështit i shtohet mjalti shumëzimi saj fillon menjëherë.
Më herët, njeriu ka konsumuar më shumë pemë sesa sot dhe në këtë mënyrë, e ka marrë sheqerin e thjeshtë, të nevojshëm për shumëzimin e këtyre baktereve, e me të cilat mjalti është përplot, të njëjtat i ka konsumuar rregullisht.
Sot, kur të ushqyerit, në kuptimin negativ është modernizuar dhe bazohet në ushqim të shpejtë, mjalti është zëvendësim ideal për pemët dhe pengon paraqitjen e sëmundjeve në organet e tretjes e që janë si rezultat i të ushqyerit joadekuat, prandaj çdo ditë e më tepër preferohet edhe përdorimi i mjaltit në përgatitje të ushqimit.
Hulumtimet e ndryshme të kryera gjatë viteve 2002 – 2004 ne kafshë të ndryshme, kanë dëshmuar vetitë antikancerogjene dhe antimutagjene të mjaltit, kështu është arritur gjer te njohuria , pas hulumtimeve të rëndësishme gjatë vitit 2003/2004, në të vërtetë shumica nga ne e duam dhe e konsumojmë mishin e pjekur mirë dhe të skuqur, mirëpo shkenca e vërteton se mishi i pjekur mirë dhe i skuqur krijon të ashtuquajtura amine heterociklike aromatike, të cilat dihet se e shkaktojnë kancerin. Paraqitja e kancerit në organet e tretjes, po ashtu dihet se në masë të madhe vjen direkt nga niveli i këtyre amineve të futura në organizëm gjatë jetës. Në këtë hulumtim është dëshmuar se kur mishi para pjekjes lyhet me mjaltë nuk vjen deri te paraqitja e këtyre elementeve kancerogjene.
Mjalti është një ushqim ideal energjetik, sepse përmban sasi të mëdha karbohidratesh dhe paraqet një ushqim shumë kalorik, i cili ushqim, në organizëm tretet lehtë, por edhe gjërat e tjera të konsumuara më lehtë shpërbëhen me shtojcën e mjaltit. Për këtë ka rëndësi të madhe për ruajtjen e energjisë gjatë aktiviteteve fizike, për ripërtëritjen e shpejtë të saj pas aktiviteteve fizike për punëtorët, sportistët, të moshuarit, fëmijët , të sëmurit rëndë dhe kronik, te rraskapitja dhe rimarrjes së shëndetit pas sëmurjeve të ndryshme.
PËRBËRJA KIMIKE E MJALTIT
Mjalti është kryesisht përbërje e karbohidrateve dhe ujit, në sasi më të vogla përmban acide organike, minerale, vitamina, enzime, antioksidante dhe përbërës të tjerë.
SHEQERI:
Mjalti përmban 75 -80% sheqer, Sheqernat paraqesin përzierjen e sheqerit të thjeshtë ose monosaharideve(glukoza dhe fruktoza) dhe sheqeri i përbërë (disaharide dhe oligosaharide).
Glukoza dhe fruktoza janë sheqer i thjeshtë dhe janë lehtë të tretshëm dhe shumë shpejt kalojnë në gjak (burim ideal i energjisë).
Veti e glukozës është që lehtë të kristalizohet. Ajo nuk është hidroskopike dhe është 20% më
pak e ëmbël se fruktoza.
-Fruktoza praktikisht nuk kristalizon dhe është shumë hidroskopike.
– Fruktoza apo sheqeri i frutave në mjaltë është prezent 38 – 42%.
-Glukoza apo sheqeri i rrushit në mjaltë është i përfshirë me 28 – 32%.
– Saharoza apo sheqeri i rëndomtë në mjaltë është i përfshirë më së shumti 10%
– Maltoza dhe disaharidet e tjerë janë 1 – 2%.
– Polisaharidet janë 0 – 1.5%.
UJI:
– Mjalti përmban 15 – 23 ujë.
– Sasia e ujit në mjaltë varet nga kushtet klimatike, nga fuqia e zgjoit të bletës, lagështisë së ajrit, temperaturës në zgjua, përbërja e llojeve të bimëve etj.
– Sasia ideale e ujit në mjaltë është 18% por tolerohet gjer 23%, (me përqindje më të lartë të ujit mjalti përdoret për qëllime të tjera).
ACIDET ORGANIKE:
– Nga 1% gjer 4%,
– Gjendet edhe acidi formik, ai oksalik, sucinik, acid limoni, tartaric, laktik, butirik, malik e acide të tjera.
– Këto acide mjaltit japin aciditet në kufi të pH nga 3,2 gjer 6,5.
MINERALET:
Mjalti përmban minerale 0,1 –0,2%
Mjalti i përmban të gjitha mineralet e nevojshme për organizmin e njeriut.
Siç është cekur më parë, llojet e mjaltit me ngjyrë të errët janë më të pasura me minerale.
Në mjaltë dominojnë: Kaliumi, Natriumi, Kalciumi, Fosfori, Klori, Mangani, Hekuri e Alumini.
ENZIMET:
– Proteinat në mjaltë janë natyrale.
– Enzimet apo fermentet janë materie të cilat gjinden në çdo qelizë të gjallë e që shërbejnë si katalizatorë në të gjitha reaksionet kimike në organizëm.
– Ato i shpërbëjnë molekulat e përbëra në ato të thjeshta dhe marrin pjesë në biosintezë të materieve të përbëra.
– Rrol të veçantë luan enzimi i invertazës, që në organizmin e njeriut kalon në: saharozë, glukozë dhe fruktozë.
– Enzimet e tjera në mjaltë janë amilaza, e cila luan rrolin e shpërbërësit të amidonit.
– Enzimet e mjaltit aktivizojnë organet e tretjes në organizëm, stimulojnë sekretimin dhe aktivizojnë lukthin dhe zorrët, njëkohësisht lehtësojnë absorbimin e të gjitha materieve mjekuese.
– Aktiviteti i enzimeve llogaritet si tregues i kualitetit, shkallës së ngrohjes dhe ruajtjes së mjaltit.
VITAMINAT:
-Në mjaltë, vitaminat janë prezent në sasi të caktuar.
-Vitaminat prezent në mjaltë janë: B1, B2, B3, B5, B6, Bc, E, K, C, dhe karoteni.
-Vitamina C merr pjesë në të gjitha proceset oksidante në organizëm, siguron forcën e mureve të jashtme të enëve të gjakut, merr pjesë në shndërrimin e karbohidrateve, përmirëson krijimin e karbohidrateve rezervë në mëlçi dhe rrit aktivitetin e saj antitoksik, rrit imunitetin nga ndikimet e jashtme të dëmshme, infeksioneve, ndikon pozitivisht në funksionet e sistemit endokrin e nervor, ndihmon në absorbimin e vitaminave dhe mineraleve të tjera.
PROTEINAT:
– Në mjaltë janë prezente nga 0 – 1.6% , varësisht nga lloji i mjaltit.
– Aminoacide në mjaltë ka pak, por pothuajse të gjitha janë esenciale për organizmin e njeriut.
– Aminoacidet i prodhojnë bletët ose e kanë prejardhjen nga pjalmi apo nektari.
HMF – HIDROKSIMETIL FULFUROL:
-Nus prodhim gjatë shpërbërjes së fruktozës kurse në mjaltin e freskët nuk gjendet.
-Parametër mjaft i rëndësishëm tek përcaktimi i kualitetit të mjaltit.
MJALTI NË MJEKËSINË POPULLORE
Edhe pse mjekësia bashkëkohore ka arritur shumë larg, është prezente bindja tek qytetarët tanë se nga një herë duhet t’i kthehemi nënës natyrë dhe mjekësisë popullore, e nga kjo shumë herë ndahemi të kënaqur me rezultatet e saj.
Mjalti, në mjekësi popullore, është mjaft i njohur dhe i preferuar , prandaj po i japim disa këshilla dhe receta në lidhje me përdorimin e tij e siç dihet ai është përdorur shumë, në raste të ndryshme, qysh nga kohërat e lashta.
– Mjalti që konsumohet i përzier me ujë të vakët, ai për shtatë minuta hyn në gjak dhe është “ilaç” kundër të zënit kaps.
– Mjalti që konsumohet i përzier me ujë të ftohët, hyn në gjak për njëzet minuta, dhe ndalon barkqitjen.
– Kur konsumojmë mjaltin, kemi memorien më të zhvilluar.(largon sklerozën)
– Mjalti pastron gjakun , lehtëson qarkullimin dhe nxit organizmin për prodhimin e tij.
– Konsumimi i mjaltit për tri javë rresht, shëron nga verdhëza (sarillëku).
– Konsumimi i mjaltit largon stresin, pagjumësinë, qetëson sistemin nervor dhe sjellë disponim.
– Mjalti ndihmon zhvillimin dhe rritjen e organizmit tek fëmijët dhe të rriturit.
– Nëse e lyejmë syrin me gisht të pastër, me mjaltë, largojmë dhembjen nga ai.
– Mjalti shëron sëmundjet e eshtrave,
– Konsumimi i mjaltit largon dhimbjen në stomak dhe shëron lëndimet në zorrë.
– Mjalti i përzier me qumësht asgjëson shiritin tek fëmijët.
– Nëse pëlhurën e pastër e të nxehtë e lyeni me mjaltë, do të ju ndihmojë në zbutjen e dhimbjeve në qafë dhe bajame (e mbështillni qafen)./Gazeta Bujku
