Tregtia globale e ushqimit është përshpejtuar dhe është gati të arrijë një rekord si në vëllim ashtu edhe në vlerë, sipas raportit të ri, publikuar sot nga Organizata e Kombeve të Bashkuara për Ushqimin dhe Bujqësinë (FAO).
Ndërsa tregtia globale e ushqimit ka treguar “rezistencë të jashtëzakonshme ndaj ndërprerjeve gjatë pandemisë COVID-19”, rritja e shpejtë e çmimeve të mallrave ushqimore dhe energjisë paraqet sfida të rëndësishme për vendet dhe konsumatorët më të varfër, të cilët shpenzojnë pjesë të mëdha të të ardhurave të tyre për këto nevoja themelore, thotë FAO në Raportin e ri mbi Perspektivën e Ushqimit.
FAO parashikon se fatura globale e importit të mallrave ushqimore të arrijë nivelin më të lartë të të gjitha kohërave në 2021 dhe të kalojë vlerën 1.75 trilion dollarë, duke shënuar një rritje prej 14 për qind nga viti i kaluar dhe 12 për qind më e lartë se parashikimi i mëparshëm në qershor 2021. Rritja është nxitur nga nivelet më të larta të çmimeve e mallrave ushqimore të tregtuara ndërkombëtarisht dhe një rritje e trefishtë e kostove të transportit të mallrave.
Rajonet në zhvillim përbëjnë 40 për qind të totalit dhe fatura e tyre totale e importit të ushqimeve pritet të rritet me 20 për qind krahasuar me vitin 2020. Një rritje edhe më e shpejtë pritet për vendet me deficit ushqimor dhe me të ardhura të ulëta, për shkak të kostove të larta më shumë se vëllimet e importit të ushqimit.
Rajonet në zhvillim po përballen me rritje të ndjeshme të çmimeve të produkteve bazë si drithërat, yndyrat shtazore, vajrat bimorë dhe farat vajore, ndërsa ushqimet me vlerë të lartë, si frutat dhe perimet, produktet e peshkut dhe pijet po nxisin pjesën më të madhe të rritjeve për rajonet e zhvilluara.
Raporti mbi Perspektivën e Ushqimit, i publikuar dy herë në vit, ofron rishikimet e FAO-s për tendencat e ofertës dhe kërkesës së tregut për produktet kryesore ushqimore në botë, duke përfshirë drithërat, vajrat bimore, sheqerin, mishin, bulmetin dhe peshkun. Ai gjithashtu shikon tendencat e ardhshme në tregje dhe kostot e transportit për mallrat ushqimore.
Konseguencat
Perspektivat e prodhimit botëror për drithërat kryesore mbeten të forta, me korrje rekord që priten në vitin 2021 për misrin dhe orizin, megjithëse përdorimi i drithërave për konsum njerëzor dhe ushqim për kafshët parashikohet të rritet më shpejt.
Sipas një ekuilibri të ngushtë në 2020/21, parashikimet paraprake për sezonin 2021/22 tregojnë për përmirësime në situatën e përgjithshme të furnizimit për farat vajore dhe produktet e tyre të derivuara, por rezervat e tyre përkatëse në fund të sezonit mund të mbeten nën mesataren.
Prodhimi botëror i sheqerit në 2021/22 parashikohet të rimëkëmbet pas tre vitesh tkurrje, por gjithsesi nuk arrin konsumin global. Tregtia botërore e sheqerit parashikohet të bjerë pak për shkak të uljes së mundësisë në vendet kryesore eksportuese dhe rritjes së çmimeve.
Prodhimi botëror i mishit në vitin 2021 parashikohet të zgjerohet, kryesisht i shkaktuar nga një rikthim i shpejtë i prodhimit në Kinë, veçanërisht mishi i derrit. Rritje të dukshme të prodhimit udhëhequr nga kërkesa priten në të gjitha rajonet kryesore prodhuese, përveç Oqeanisë. Një ngadalësim i rritjes në tregtinë globale të mishit ka të ngjarë për shkak të rënies së parashikuar të importeve nga rajonet kryesore importuese, veçanërisht Azia dhe Evropa.
Prodhimi global i qumështit në vitin 2021 parashikohet të zgjerohet, me rritje të parashikuara në të gjitha rajonet kryesore prodhuese, të udhëhequra nga Azia dhe Amerika e Veriut. Tregtia globale e produkteve të qumështit gjithashtu parashikohet të rritet, në mes rimëkëmbjes së vazhdueshme ekonomike nga ndërprerjet e tregut si pasojë COVID-19. Megjithatë, muajt e fundit, ritmi i rritjes së importeve është ngadalësuar për shkak të rritjes së prodhimit vendas dhe kërkesës së ngadaltë të konsumatorit.
Prodhimet e peshkut dhe akuakulturës në vitin 2021 parashikohen të rritet me 2.0 për qind nga niveli i vitit 2020. Pavarësisht kësaj rritjeje, pandemia shkaktoi një faturë të rëndë në këtë sektor dhe dinamikat e reja të tregut duket se do të vazhdojnë në afat gjatë. Tregtia e peshkut po rikthehet pavarësisht kostove të larta të transportit dhe vonesave logjistike.
Instrumentet financiare si kontratat e ardhshme dhe opsionet në lidhje me mallrat kryesore agro-ushqimore kanë dështuar “të tërheqin entuziazmin spekulativ të shënuar nga vite të tjera me çmime të larta”, vëren raporti.
Kapitull i veçantë për çmimet e inputeve bujqësore
Ekspertët e FAO-s ndërtuan një Indeks Global të Çmimeve të Inputeve (GIPI) për të ndihmuar në shqyrtimin e ndikimeve të rritjes së shpejtë të çmimeve të inputeve, veçanërisht ato të energjisë që rrjedhin nga lëndët djegëse fosile, mbi çmimet e ushqimeve, zhvillimeve të ardhshme të çmimeve dhe pasojat e tyre të mundshme për sigurinë globale të ushqimit.
Praktika zbulon se GIPI, që përfshin energjinë, fertilizuesit, pesticidet, çmimet e ushqimit dhe farave, dhe Indeksi i Çmimeve të Ushqimit të FAO (FFPI), i cili gjurmon çmimet e tregtuara ndërkombëtarisht të mallrave kryesore ushqimore bujqësore, që arriti nivelin më të lartë 10-vjeçar në gusht 2021, kanë lëvizur në mënyrë të sinkronizuar që nga viti 2005, duke treguar se kostot e lartat të inputeve përkthehen lehtësisht në çmime më të larta ushqimore.
Deri në gusht 2021, FFPI u rrit me 34 për qind dhe GIPI u rrit në përgjithësi me 25 për qind, krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2020.
U vu re se masat e përgjithshme globale maskojnë dallime të mëdha rajonale dhe specifike për sektorin brenda bujqësisë. Prodhuesit e sojës, për shembull, përballen me nevoja më të ulëta për plehra azotike më të shtrenjta aktualisht, kështu që ata duhet të përfitojnë nga çmimet më të larta të produkteve. Mbarështuesit e derrave, në të kundërt, përballen me kosto të larta të ushqimit dhe çmime të ulëta të mishit, me marzhe të shtrënguara.
Analiza ofron një pasqyrë të llojeve të mundshme. Afrika Sub-Sahariane, për shembull, varet nga importet e azotit, çmimi i të cilit nxitet nga ato të lëndëve djegëse fosile, për rreth 70 për qind të furnizimit.
Ai gjithashtu tregon se një numër në rritje vendesh, aktualisht 53, ku familjet shpenzojnë më shumë se 60 për qind të të ardhurave të tyre për nevoja të tilla si ushqim, karburant, ujë dhe strehim. FAO paralajmëron se rritja e çmimeve të ushqimeve dhe karburanteve mund të ketë një ndikim shumë regresiv te konsumatorët e varfër dhe kërkon “vigjilencë” të veçantë në këtë drejtim./Gazeta Bujku
